Suplementy diety oraz żywność wzbogacana cieszą się coraz większą popularnością wśród konsumentów. Dostępne są one powszechnie w sklepach ze zdrową żywnością, aptekach i supermarketach. Ale czym właściwie są suplementy diety i żywność wzbogacana, jakie jest ich przeznaczenie?

Suplementy diety

Rytm codziennego życia większości osób staje się coraz szybszy. Coraz mniej czasu i uwagi ludzie poświęcają na przygotowywanie posiłków, co sprawia, że wzrasta zapotrzebowanie na suplementy diety. Suplementy diety stanowią skoncentrowane źródło składników odżywczych lub innych substancji o żywieniowym lub fizjologicznym efekcie działania. Ich stosowanie sprzyja uzupełnieniu codziennej diety deficytowej w niektóre składniki mineralne czy witaminy. Suplementy diety są wytwarzane w wygodnej do stosowania postaci, np. w formie tabletek, kapsułek lub w postaci płynów odmierzonych w określonych dawkach.

Dotychczas suplementy diety w poszczególnych krajach Unii Europejskiej podlegały różnym regulacjom prawnym. Jednak od 31 lipca 2003 Członkowie państw Unii Europejskiej zostali zobowiązani do implementacji w swoim ustawodawstwie prawa unijnego określającego, które witaminy i składniki mineralne mogą być stosowane w produkcji suplementów oraz w jakiej postaci i formie będzie można owe suplementy wytwarzać. Lista limitująca ilość dozwolonych do stosowania w produkcji suplementów witamin i składników mineralnych jest autoryzowana przez Komisję Europejską, co pozwala na harmonizację norm dotyczących znakowania suplementów w poszczególnych krajach.

O czym powinna informować etykieta?

Jednym z najważniejszych celów ustawodawstwa Unii Europejskiej dotyczącego suplementów diety jest stworzenie wspólnego rynku europejskiego. Oznacza to, że producenci będą mieć jednakowe pole działania i równe prawa w zakresie wytwarzania suplementów a konsumenci pewność, że występujące na rynku produkty, w każdym miejscu Unii Europejskiej, są porównywalnej jakości. Określenie "produkt porównywalny" oznacza również stosowanie podobnych oznaczeń na etykietach. Ustawodawstwo europejskie nakłada na producentów obowiązek etykietowania produktów jako "suplement diety" oraz umieszczania na opakowaniu informacji dotyczących zawartości w produkcie składników odżywczych (np. witamin, składników mineralnych), zalecanej dziennej dawki spożycia i ostrzeżenie o możliwości i skutkach przedawkowania. Etykiety muszą wyraźnie informować o odpowiednim przechowywaniu produktu w miejscu niedostępnym dla dzieci. Opakowanie nie może zawierać informacji mówiących o tym, że suplement może zastąpić zróżnicowaną, zbilansowaną dietę ani też, że zapobiega występowaniu lub leczy określone choroby.
Suplementy diety są wygodnym sposobem uzupełniania pewnych substancji odżywczych brakujących w codziennej diecie, ale nie są one jedynym źródłem dodatkowych witamin i składników mineralnych. Innym szeroko rozwijającym się rynkiem, obok suplementów, jest rynek z żywnością wzbogacaną.

Żywność wzbogacana

Żywność wzbogacaną stanowią produkty spożywcze, do których wprowadzono dodatkowe składniki odżywcze. Wśród powodów, dla których wzbogaca się żywność wymienia się:

    * uzupełnienie żywności w niektóre składniki odżywcze, które są tracone w czasie produkcji, przetwarzania i przechowywania żywności
    * uzyskanie substytutów żywności o podobnej wartości odżywczej w stosunku do innych produktów żywnościowych (np. dodanie witamin występujących w maśle do margaryny)
    * wzbogacenie żywności, która zawiera mało albo nie zawiera wcale pewnych składników odżywczych

W podobny sposób, jak w przypadku suplementów diety, Unia Europejska tworzy akty prawne w celu zharmonizowania wymagań dla żywności wzbogacanej. Obok wykazu witamin i składników mineralnych dozwolonych do stosowania zostaną również uregulowane kwestie dotyczące tego, jakie produkty spożywcze mogą być wzbogacane. Ponieważ konsumenci mogą postrzegać żywność z odpowiednim oświadczeniem na etykiecie jako "dobrą" żywność, ustawodawca za konieczne uznał potrzebę ograniczenia stosowania oświadczeń tylko w oparciu o profil żywieniowy danego artykułu spożywczego.

Żywność a lek

Ustawodawstwo Unii Europejskiej definiuje produkty medyczne jako substancje, które leczą lub zapobiegają chorobom. Leki podlegają ścisłej kontroli i w większości przypadków są dostępne tylko na receptę, po uzyskaniu zgody lekarza. Natomiast żywność wzbogacana i suplementy diety są dostępne bez większych ograniczeń ale nie mogą być traktowane i oznaczane jako środki leczące lub zapobiegające występowaniu określonych chorób.

Dodatkowe źródła witamin i składników mineralnych

Stosowanie suplementów diety i żywności wzbogacanej jest jednym ze sposobów korygowania niedoborów składników odżywczych w codziennej diecie, które mogą być spowodowane przez szereg różnych czynników, takich jak zalecenia dietetyczne, uwarunkowania społeczne, kulturowe i estetyczne. Jak mówi Dawid Byrne (członek komisji europejskiej ds. zdrowia i ochrony konsumentów) "Musimy być świadomi tego, że urozmaicona dieta pozostaje najlepszym sposobem sprzyjającym prawidłowemu rozwojowi i funkcjonowaniu organizmu oraz zachowaniu zdrowia. Suplementy są stosowane u niektórych osób bądź specyficznych grup populacyjnych głównie w celu uzupełnienia diety deficytowej w podstawowe składniki odżywcze. Są one również stosowane przez osoby, które z pewnych względów chcą zwiększyć spożycie określonych składników odżywczych. Etykiety muszą jasno i wyraźnie informować konsumenta o sposobie przyjmowania poszczególnych suplementów i o ewentualnych przeciwwskazaniach".

FOOD TODAY (Żywność Dzisiaj) 01/2004

źródło: Europejska Rada Informacji o Żywności - EUFIC