Epidemia otyłości u ludzi dorosłych jest obecnie znaczącym czynnikiem, który wpływa na zachorowalność i śmiertelność w krajach rozwiniętych. Dzieci, w porównaniu z dorosłymi, mają znacznie mniejszy problem z utrzymaniem odpowiedniej masy ciała. Jednakże te, które mają nadwagę, znajdują się w grupie o podwyższonym ryzyku wystąpienia otyłości w wieku dojrzewania i narażone są na szereg problemów zdrowotnych. Dlatego też w dzisiejszych czasach walka z nadwagą u dzieci staje się sprawą priorytetową dla zdrowia publicznego.

W poprzedniej dekadzie badacze zajmowali się przede wszystkim przyczynami pojawiania się nadwagi i otyłości u dorosłych. Obecnie w prasie medycznej coraz więcej miejsca poświęca się wzrostowi częstości otyłości w okresie dzieciństwa i dojrzewania. W większości krajów europejskich w grupie 10 letnich dziewcząt i chłopców w ciągu ostatniej dekady nastąpił wzrost o 10% liczby dzieci otyłych. W niektórych krajach wzrost ten wynosi nawet 30% - Grecja, Włochy. Znaczącą liczbę dzieci z nadwagą zanotowano przede wszystkim w krajach Europy wschodniej i południowej.

Istnieje kilka definicji nadwagi i otyłości u dzieci. Dlatego w zależności od metodyki prowadzonych badań epidemiologicznych trudno jest dokonać przekrojowego porównania danych otrzymanych z różnych państw. Ostatnio grupa ekspertów z Międzynarodowego Oddziału Specjalnego ds. Otyłości (International Obesity Task Force) i komitetu Międzynarodowego Stowarzyszenia dla Studiów nad Otyłością (International Association for the Study of Obesity) opracowała nowe standardy definicji otyłości u dzieci, które ułatwią porównanie epidemiologii otyłości i przyczynią się do ujednolicenia przyszłych badań.

Nadal trwa debata nad przyczynami otyłości. Uczeni potwierdzają, iż czynniki genetyczne mogą mieć duży wpływ na indywidualne skłonności do otyłości. Jednakże uwzględnienie jedynie czynników genetycznych nie wystarcza do wyjaśnienia dramatycznego wzrostu liczby dzieci otyłych w ciągu ostatnich lat. Szukając wytłumaczenia tego faktu eksperci zwrócili uwagę na brak równowagi w bilansie energetycznym. Udowodniono, że otyłość u dzieci, podobnie jak i w przypadku osób dorosłych, jest konsekwencją przewagi kalorii dostarczonych nad energią użytkowaną. Brak równowagi jest skutkiem stopniowych zmian społecznych, które wpłynęły na sposób żywienia dzieci i ich aktywność fizyczną. Tylko u niewielkiego odsetka otyłych dzieci problem z utrzymaniem prawidłowej wagi ciała można przypisać przyczynom endokrynologicznym albo związanym z innymi chorobami.

Jeszcze do niedawna uważano, iż "pulchne dziecko" to zdrowe i zadowolone dziecko. Teraz jest jasne, że było to błędne podejście, czego efektem jest ujawnianie się różnych problemów zdrowotnych w późniejszym okresie życia.

Otyłość u dzieci wiąże się z wystąpieniem wielu problemów fizycznych i emocjonalnych. Ponadto wykazano, iż otyłość u nastolatków prowadzi do większego ryzyka otyłości w wieku dojrzałym, szczególnie kiedy rodzice też są otyli. Badania epidemiologiczne ujawniają, że otyłość występuje w coraz wcześniejszym wieku i jest przyczyną wzrostu ryzyka zapadalności na różne choroby, jak również staje się dużym problemem społecznym i ekonomicznym.

Tabela 1: Potencjalne powikłania otyłości dziecięcej

Występowanie przewlekłych chorób somatycznych	Cukrzyca typu 2; wczesne pokwitanie; bezdech podczas snu; stłuszczenie wątroby; hiperlipidemia; miażdżyca naczyń; kamica żółciowa; płaskostopie
Problemy psychologiczne występujące w młodym wieku	Niskie poczucie własnej wartości; negatywna samoocena; niedostosowanie społeczne
Rosnące ryzyko wystąpienia otyłości w wieku dorosłym i związane z tym problemy fizyczne, społeczne i psychologiczne	Większe ryzyko chorób serca na podłożu miażdżycy; zespół metaboliczny

Wszystkie powyższe przesłanki przemawiają za podjęciem walki z otyłością u dzieci. Powinna ona stać się priorytetem w działaniu na rzecz zdrowia publicznego.

Literatura:

• IOTF (www.iotf.org/childhood/euappendix.htm)
• Livingstone MBE. 2000. Epidemiology of childhood obesity in Europe. European Journal of Pediatrics 159 (Suppl. 1): s14-s34.
• Reilly JJ, Dorosty AR, Emmett PM. 1999. Prevalence of overweight and obesity in British children: cohort study British Medical Journal. 319: 1039.
• Ebbeling CB, Pawlak DB, Ludwig DS (2002). Childhood obesity: public-health crisis, common sense cure. Lancet, 360: 473-82.
• Fruhbeck G. 2000. Childhood obesity: time for action, not complacency. British Medical Journal 320: 328-329.

FOOD TODAY (Żywność Dzisiaj) 01/2004

źródło: Europejska Rada Informacji o Żywności - EUFIC