Wyniki wielu badań naukowych wskazują na możliwość wzajemnego oddziaływania genów
i substancji odżywczych. Jednakże potencjalne korzyści wynikające z tych badań są hamowane przez różne kwestie natury etycznej, prawnej i społecznej.

Postępy naukowe pozwalają obecnie na określenie profilu genetycznego człowieka. Istnieje jednak ryzyko, że badania te mogłyby być następnie wykorzystane przez pracodawców, towarzystwa ubezpieczeniowe i inne instytucje w celu identyfikacji ludzi z genetyczną skłonnością na określone choroby lub warunki środowiskowe. Dzięki kompleksowym badaniom genetycznym można wykryć u pacjentów potencjalne zagrożenia wieloma chorobami lub choroby we wczesnym stadium zaawansowania. Osoby z wykrytymi (często utajonymi) defektami genetycznymi mogłyby np. nie znaleźć zatrudnienia albo mogłyby nie uzyskać odpowiedniego ubezpieczenia zdrowotnego. Informacje odnośnie profilu genetycznego człowieka, przynajmniej teoretycznie, mogłyby być wykorzystane do nierównego traktowania poszczególnych jednostek. W związku z tym mówi się o tzw. genetycznej dyskryminacji. Już teraz jest coraz mniej ochotników do badań genetycznych, ponieważ ludzie obawiają się, że wyniki takich badań mogą być użyte przeciwko nim. Większość informacji uzyskanych na drodze badań genetycznych nigdy wcześniej nie dawała takich możliwości ich interpretacji i nigdy wcześniej podobne informacje nie mogły być wykorzystywane w różnych celach.

Zgoda społeczeństwa na przetwarzanie posiadanych informacji genetycznych z zachowaniem prywatności i praw człowieka mogłaby w rezultacie przyczynić się do dalszych postępów naukowych. W informacji o predyspozycjach genetycznych decydującą rolę odgrywa to, w jaki sposób i w jakim celu zostaną one wykorzystane. Powstaje pytanie, czy wyniki badań genetycznych będą w praktyce wykorzystywane tylko dla dobra pacjenta. Ważną kwestią jest więc zachowanie prywatności i uczciwości w tej kwestii. By uniknąć genetycznej dyskryminacji jednostki, informacje dotyczące genetycznego profilu muszą być zachowane w tajemnicy przed takimi grupami jak: pracodawcy, towarzystwa ubezpieczeniowe, szkoły i agencje adopcyjne. W Ameryce już dziś dużo się czyni w zakresie prawnej ochrony osób, które są badane genetycznie. Ponadto pewne przedsiębiorstwa w USA zakazały przeprowadzania testów DNA przy podejmowaniu pracy. Niektóre kraje takie jak, Islandia i Estonia zmierzają do tego, by utworzyć genetyczne banki danych całej populacji. Informacje dotyczące genetycznego profilu jednostki, łącznie z innymi danymi dotyczącymi zdrowia, mogą przynieść potencjalne korzyści dla państwa i stać się pomocne w określeniu przez rząd przyszłej polityki zdrowotnej i jej finansowania. Jednakże takie informacje budzą również zainteresowanie stron trzecich. Wiedza o genomie poszczególnych osób powinna być więc odpowiednio strzeżona i chroniona bardzo precyzyjnymi regulacjami prawnymi. W niektórych krajach wykorzystanie informacji genetycznej może być chronione przepisami anydyskryminacyjnymi, jednak zakres takiego zabezpieczenia nie jest objęty jeszcze regulacjami prawnymi.

Prawo do własności informacji

Wątpliwości dotyczące wykorzystania wyników badań genetycznych i odnoszące się do prawa własności informacji genetycznej stanowią jeszcze jeden obszar zagadnień, który wymaga wielu rozważań, przemyśleń i przeprowadzenia międzynarodowej debaty. Europejska Grupa ds. Etyki i Badań Nowych Technologii przeprowadziła badania na temat wydawania patentów na rolnicze badania genetyczne i podjęła kroki zaradcze, by zarządzanie w tym obszarze było rzetelne (EU Council Directive 98/44/EC). Nadal prowadzone są działania w obszarze uregulowania zasad opatentowywania badań ludzkiego genomu.

Interpretacja informacji

Powszechnie uważa się, że należy podjąć kroki zmierzające do edukacji personelu opieki zdrowotnej i pacjentów w zakresie umiejętności oceny i zastosowania testów genetycznych. Rozwój wielu chorób jest powiązany z co najmniej kilkoma genami i dodatkowo podlega silnemu wpływowi czynników środowiskowych. Na przykład, powstaje pytanie jak należy zinterpretować wyniki testów, które wykazują skłonność osoby badanej na raka piersi?

Nie ma prostych odpowiedzi

Nie udaje się znaleźć prostych odpowiedzi na stawiane powyżej pytania. Kwestie natury etycznej, prawnej i społecznej stawiają poważne wyzwania na drodze do osiągnięcia postępów w badaniach dotyczących ludzkiego genomu.
Wiele prac zmierza w kierunku publicznego zainteresowania tą sprawą oraz w kierunku lepszego zrozumienia omawianych tu problemów tak, aby nie hamować postępu naukowego. Podniesienie stanu wiedzy na temat odżywiania, a także znajomość powiązań tej wiedzy z kwestiami etycznymi i społecznymi, może przynieść wielostronne korzyści. Wraz z wprowadzeniem nowej technologii społeczeństwo musi mieć dostęp do informacji i musi podjąć publiczną debatę na temat wpływu badania genomu na ludzkie życie, aby każdy obywatel mógł dokonać świadomego wyboru czy poddać się badaniom genetycznym.

FOOD TODAY (Żywność Dzisiaj) 06/2006

źródło: Europejska Rada Informacji o Żywności - EUFIC