Niektóre gatunki roślin uprawnych zostały ulepszone przy użyciu metod modyfikacji genetycznej. Do tej pory najlepsze efekty odniosły te, które zostały dokonane poprzez wprowadzenie tylko jednego genu do rośliny, z minimalnym wpływem na jej fizjologię. Lista oczekujących kandydatów jest długa i w miarę udoskonalania metod coraz ambitniejsze modyfikacje mogą wkrótce stać się rzeczywistością.

Na czym to polega?
Do tej pory prace nad zmodyfikowanymi genetycznie roślinami uprawnymi dotyczyły przystosowania ich do lepszego radzenia sobie ze stresami środowiskowymi, takimi jak choroby czy herbicydy. Udało się uzyskać już wiele takich roślin uprawnych odpornych na wirusy i herbicydy. Bardziej skomplikowane przedsięwzięcia, takie jak otrzymanie roślin zbożowych samodzielnie wiążących azot  z atmosfery, co jest nazywane „świętym Graalem” biotechnologii roślin, nadal czeka na swój wielki dzień. Zależności pomiędzy bakteriami wiążącymi azot atmosferyczny  a rośliną-gospodarzem są nadal zbyt złożone aby uzyskać je w sztuczny sposób. Pomimo iż  produkcja zbóż takich jak ryż podwoiła się  w ciągu ostatniego ćwierćwiecza, wysiłki międzynarodowe nadal powinny być skupione na zachęcaniu naukowców do dalszego ulepszania jakości i ilości zbiorów. Jest to szczególnie ważne, ponieważ należy zaspokoić potrzeby ciągle zwiększającej się populacji świata a także przezwyciężyć stale zmniejszającą się powierzchnię upraw i źródeł wody na świecie.
 
Mimo iż badania skupiają się nad fenotypami, które zależą tylko od pojedynczych genów, prowadzone są długofalowe prace nad bardziej skomplikowanymi cechami, które są determinowane przez kilka genów. Dotyczy to także możliwości wbudowania w organizm rośliny precyzyjnych i automatycznych wskaźników. Sygnalizowałyby one rolnikowi czego roślina potrzebuje w danym momencie w zakresie wody czy nawozów, oraz dokładnie informowały kiedy powinny zostać podane roślinie. W ten sposób można byłoby uniknąć  marnowania drogich i ograniczonych zasobów, gdyż byłyby one udostępniane roślinom w chwili rzeczywistego zapotrzebowania. Czynione są również wysiłki aby uzyskać rośliny odporne na suszę, co przyniesie oczywiste korzyści w regionach o niskich opadach deszczu. W miarę postępu tych technologii będzie kładziony nacisk na otrzymanie roślin o coraz lepszych właściwościach odżywczych i spełniających zalecenia nauki o zdrowym żywieniu.  Tradycyjna żywność i produkty rolnicze, które są obecnie sprzedawane na rynku w przyszłości będą lepiej dostosowane do wymagań odbiorców. Produkty te będą dokładnie zaprojektowane pod kątem zdrowotności, właściwości odżywczych, smaku oraz nowatorskich metod produkcji w przemyśle spożywczym.
 
Niektóre prace badawcze skupione są nad zmniejszeniem alergiczności niektórych rodzajów żywności a także zredukowaniem poziomu mykotoksyn, czyli  silnych trucizn, które są wydzielane przez grzyby i kumulowane w ziarnach zbóż. W Uniwersytecie Nagoya w Japonii naukowcy zdołali zmniejszyć zawartość białka powodującego alergie w ryżu o 70-80%, poprzez umieszczenie w roślinie genu blokującego produkcję tego białka. Producenci chcą zwalczyć również inne cząsteczki produkowane przez rośliny,  które obecnie są antyodżywcze lub wręcz toksyczne.
 
Dalsze prace będą skupiać się nad zwiększeniem wartości odżywczych żywności zawierającej zmodyfikowane cząsteczki tłuszczu, białka i węglowodanów a także zawartości witamin i związków mineralnych (np. witaminy C, E i karotenu w owocach i warzywach).  Bardzo ważne są również prace nad poprawieniem przyswajalności niektórych produktów oraz nad żywnością, która mogłaby przyczynić się do zapobiegania chorobom infekcyjnym. Obiecująca wydaje się  możliwość otrzymania żywności z dodanymi korzyściami zdrowotnymi.  Planuje się wprowadzenie do żywności szczepionek, które zmniejszałyby poziom cholesterolu czy obniżały ryzyko wystąpienia nowotworów.
 
Krytyka związana z rozwojem biotechnologii żywności jest sporadyczna, ponieważ rośliny uprawne, które powstały do tej pory przynoszą ogromne korzyści rolnikom na całym świecie. Kolejne ulepszenia będą dotyczyć zwiększenia kaloryczności roślin paszowych, co będzie  prowadziło do szybszego przyrostu masy ciała zwierząt hodowlanych.  Innowacje mają objąć również poprawę własności odżywczych i odporności na wirusy roślin uprawnych, które są podstawą wyżywienia osób niezamożnych, takich jak ziemniaki i  maniok.  Innym, wkrótce oczekiwanym osiągnięciem będzie ryż zawierający ulepszone białko o wyższej zawartości aminokwasu - lizyny. Może to być bardzo pomocne w zmniejszeniu występowania ślepoty wśród chińskich dzieci, spowodowanej niedoborem lizyny.

FOOD TODAY (Żywność Dzisiaj) 02/1999

źródło: Europejska Rada Informacji o Żywności - EUFIC