Sprzężony kwas linolowy - cudowny składnik diety?

Zidentyfikowanie składnika diety, który może chronić przed powstaniem raka i chorób układu krążenia jest bardzo atrakcyjną ideą. Niektórzy postulują, że za taką substancję może być uznany sprzężony kwas linolowy (po angielsku conjugated linoleic acid - CLA). Jednak dostępne dane na temat tego związku, chociaż zachęcające, są ciągle dalekie od rozstrzygnięć.
 
Sprzężony kwas linolowy jest naturalnym składnikiem pokarmów zwierzęcych. Powstaje z kwasu linolowego. Jest obecny w tłuszczu mleka krowiego, produktach mlecznych oraz mięsie pochodzącym od zwierząt przeżuwających. Ostatnio wzrasta zainteresowanie tym związkiem chemicznym, ponieważ (głównie na podstawie badań prowadzonych na zwierzętach) przypisuje się mu istotne działania biologiczne potencjalnie korzystne dla zdrowia. Ponieważ aktualne zalecenia dietetyczne mówią o ograniczaniu spożycia tłuszczów zwierzęcych, powstaje pytanie, w jaki sposób to zalecenie wpływa na ograniczenie spożycia sprzężonego kwasu linolowego i jakie ma znaczenia dla zdrowia.
 
Prowadzone są rozległe badania nad wpływem sprzężonego kwasu linolowego na choroby nowotworowe, choroby serca, cukrzycę oraz utrzymywanie należnej masy ciała. Jednak na ich podstawie nie można dotychczas wyciągać jednoznacznych wniosków.
 
Ochrona przed chorobą nowotworową

Pierwsze prace prowadzone na modelu zwierzęcym wykazywały, że sprzężony kwas linolowy może hamować powstawanie i rozwój raka. Niektóre nowsze badania (prowadzone na zwierzętach lub hodowlach tkankowych) potwierdzają, że może on chronić przed niektórymi chorobami nowotworowymi. Najwięcej danych dotyczy wpływu sprzężonego kwasu linolowego na powstawanie raka piersi, skóry, jelita grubego i pierwotnego raka wątroby. Prace dotyczące ludzi są dotychczas nieliczne. Udowodniono, że wysokie spożycie sprzężonego kwasu linolowego, wysokie spożycie serów i wysokie stężenie sprzężonego kwasu linolowego w surowicy krwi wiąże się z obniżonym ryzykiem zachorowania na raka piersi. Te wyniki są obiecujące. Należy jednak zauważyć, że nie udowodniono dotychczas zależności przyczynowej między spożyciem sprzężonego kwasu linolowego a nowotworami. Dlatego niezbędne jest przeprowadzenie dalszych prac dotyczących tego problemu.
 
Choroby układu krążenia

Jednym z najważniejszych czynników ryzyka choroby niedokrwiennej serca jest wysokie stężenie związków tłuszczowych w surowicy krwi, w tym zwłaszcza cholesterolu LDL ("złego" cholesterolu). Przypuszczenie, iż sprzężony kwas linolowy wpływa korzystnie na lipidy surowicy krwi oraz tempo procesów miażdżycowych znalazło potwierdzenie w wynikach kilku prac prowadzonych na zwierzętach. Jednak dane dotyczące ludzi są bardzo ograniczone i na ich podstawie nie można wyciągać jednoznacznych wniosków.
 
Cukrzyca

Częstość występowania cukrzycy typu II (najczęściej skojarzonej z nadwagą) w Europie dramatycznie rośnie. Sprzężony kwas linolowy może posiadać zdolność do normalizacji metabolizmu glukozy. Istniejące dane na ten temat są zachęcające, jednak powinny być podjęte dalsze prace w tym zakresie.
 
Skład ciała

Badania prowadzone na młodych myszach wykazały, że sprzężony kwas linolowy wpływa na metabolizm pobudzając podstawową przemianę materii, zwiększając masę mięśniową i zmniejszając ilość tłuszczu w organizmie. Jak dotychczas tych spostrzeżeń nie potwierdzono u ludzi. Wymaga to przeprowadzenia następnych wielu badań.
 
Źródła sprzężonego kwasu linolowego

Sprzężony kwas linolowy jest obecny w produktach pochodzenia zwierzęcego otrzymanych ze zwierząt przeżuwających. Do tych produktów zaliczamy: pełnotłuste mleko, produkty mleczne i mięso. Zawartość tego związku w mleku można zwiększyć poprzez karmienie zwierząt dużą ilością pasz bogatych w oleje roślinne zawierające kwas linolowy, takich jak olej słonecznikowy czy sojowy. Krowy pasione na pastwisku mają wyższą zawartość sprzężonego kwasu linolowego w mleku, zwłaszcza jeżeli pasły się na młodej trawie.
 
Potrzeba dalszych badań

Dotychczas dostępne dane na temat wpływu biologicznego sprzężonego kwasu linolowego są obiecujące. Jednak nie wiadomo jaka powinna być idealna zawartość sprzężonego kwasu linolowego w diecie. Nie opracowano również zaleceń dotyczących spożycia tego związku. Istnieje potrzeba przeprowadzenia wielu dalszych badań w tym zakresie, podobnie jak w przypadku wielu innych odkryć w dynamicznie rozwijającej się nauce o żywieniu.
 
Piśmiennictwo:

   1. Cannella C and Giusti AM (2000) Conjugated linoleic acid: a natural anticarcinogenic substance from
   2. Lawson, RE, Moss, AR & Givens, DI (2001) The role of dairy products in supplying conjugated linoleic acid to man's diet: a review. Nutrition Research Reviews 14, 153-172
   3. Stanley, J & Hunter, K (2001) The wonder nutrient. Chemistry and Industry, 19th November, 729-731

FOOD TODAY (Żywność Dzisiaj) 06/2002

źródło: Europejska Rada Informacji o Żywności - EUFIC

Tłuszcze