"Zdrowe rośliny" = "Zdrowa żywność"
Konsumenci żywności mogą być zdziwieni dowiadując się, jak wiele substancji może potencjalnie dostać się do naszego organizmu podczas jedzenia surowych owoców i warzyw. Jednak najnowszy raport Komisji Europejskiej, dotyczący stosowania pestycydów w uprawie roślin, powinien uśmierzyć obawy osób, które wysoko oceniają walory zdrowotne świeżych produktów rolnych. W Unii Europejskiej sprawdza się na bieżąco istniejące wymogi dotyczące stosowania środków chemicznych w ochronie roślin celem zagwarantowania, że uprawy prowadzone zgodnie z ustalonymi przepisami nie stanowią zagrożenia dla konsumenta.
Konsumenci nie powinni obawiać się spożywania żywności, w produkcji której stosowane były pestycydy. Według raportu - z programów monitorujących - przeprowadzonych w krajach Unii Europejskiej w 2001 roku, większość produktów konsumpcyjnych, w których uprawie stosowane były pestycydy (owoce, warzywa, produkty zbożowe oraz żywność pochodzenia zwierzęcego i roślinnego), nie zawierała pozostałości środków ochrony roślin w stężeniach szkodliwych dla zdrowia. Mówiąc bardziej precyzyjnie, 96% reprezentacyjnych próbek żywności, przebadanych przez władze krajowe oraz Europejskie Biuro ds. Żywności i Weterynarii, albo w ogóle nie zawierało żadnych wykrywalnych poziomów pozostałości pestycydów, albo zawierały je w tak minimalnej ilości, że nie stanowiły one żadnego ryzyka zagrożenia zdrowia.
Ustawodawstwo europejskie dotyczące środków ochrony roślin dokładnie reguluje kwestie dotyczące tego, które pestycydy, środki owadobójcze, grzybobójcze, itd. mogą być stosowane i w jaki sposób w produkcji żywności. Już w 1991 roku Unia Europejska zadecydowała, że ocenie zostaną poddane wszystkie środki ochrony roślin stosowane w Państwach Członkowskich i w zależności od uzyskanych wyników analiz środki nie spełniające wymogów prawa żywnościowego zostaną wycofane z rynku europejskiego.
Opracowano również unijne zarządzenia określające najwyższe dopuszczalne stężenia pozostałości środków ochrony roślin w owocach, warzywach, produktach zbożowych oraz w żywności pochodzenia zwierzęcego i roślinnego. Są one definiowane jako, tzw. "maksymalne dopuszczalne poziomy pozostałości - MRLP" i ustalane w oparciu o ocenę poszczególnych punktów krytycznych dobrej praktyki rolniczej oraz średnich wyników pozostałości pestycydu w badaniach kontrolnych. Jak się okazuje, wartości dopuszczalnego stężenia są o wiele bardziej restrykcyjne niż wyznaczone przez naukowców granice toksyczności dla poszczególnych pestycydów. W celu zagwarantowania, że ustalone zgodnie z prawem bezpieczne poziomy pozostałości pestycydów są ściśle przestrzegane, Unia Europejska prowadzi skrupulatne programy monitorujące i rejestrujące.
Obecnie Komisja Europejska proponuje uaktualnić akty prawne odnoszące się do stosowania środków ochrony roślin w Unii Europejskiej. Realizację programu ocen wszystkich substancji stosowanych w ochronie roślin rozpoczęto w 1991 roku. Termin zakończenia prac wyznaczono wówczas na rok 2003. Po upływie tego terminu substancje, które nie zostały dopuszczone do stosowania w ochronnie roślin, nie powinny pozostawać na rynku. Jednak planu tego nie udało się zrealizować w wyznaczonym czasie. Dlatego Komisja Europejska zaproponowała, aby ostateczny termin programu oceny w/w substancji przesunąć na rok 2008. Ponadto zaproponowano, aby w przypadku substancji, dla których wydanie decyzji zezwalającej bądź wycofującej z obrotu nie budzi żadnych wątpliwości, wprowadzić tzw. przyspieszoną procedurę postępowania. W proces kontroli przeprowadzania oceny ryzyka oraz wprowadzenie działań doradczych został zaangażowany w ostatnich latach również Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności. Komisja ocenia również nowe substancje, które wprowadzono na rynek po wejściu w życie przepisów z 1991 roku.
Dotychczas władze krajowe miały prawo ustalać maksymalne poziomy pozostałości pestycydów będących w obrocie handlowym na terenie danego kraju. Ale powstałe w ten sposób rozbieżności w prawodawstwie żywnościowym spowodowały utrudnienia w handlu. Produkty wytwarzane w jednym z krajów Unii Europejskiej nie mogły być sprzedawane w innych krajach, w których obowiązywały bardziej restrykcyjne przepisy. Taka polityka jest sprzeczna z ideą wspólnego rynku europejskiego, na którym istnieje swobodny przepływ towarów pomiędzy krajami członkowskimi.
W związku z powyższym Komisja Europejska zaproponowała, że jeżeli na szczeblu europejskim nie zostały oszacowane maksymalne poziomy pozostałości pestycydów w środkach spożywczych, to ich stężenie nie powinno przekraczać 0,01 mg/kg produktu. Gdy naukowa ocena wszystkich pestycydów zostanie zakończona, Unia Europejska opublikuje w odrębnym tekście legislacyjnym wszystkie dozwolone poziomy pozostałości substancji chemicznych stosowanych w ochronie roślin.
Jeżeli środki chemiczne chroniące rośliny przed chorobami i pasożytami będą w uprawach stosowane rozważnie i zgodnie z przepisami, bez obaw możemy sięgać po zdrowe i ładnie wyglądające owoce i warzywa.
FOOD TODAY (Żywność Dzisiaj) 11/2003
źródło: Europejska Rada Informacji o Żywności - EUFIC
