Przyszłość kakao
Theobroma cacao jest nazywane pokarmem bogów. Jest to również botaniczna nazwa drzewa kakaowego- kakaowca, najbardziej czczonej rośliny od tysięcy lat. Zaspokajając rosnący na świecie apetyt na czekoladę jest interesującym przykładem rozwoju zrównoważonego rolnictwa.
Obecnie ponad 20 milionów ludzi na całym świecie utrzymuje się z upraw drzewa kakaowego. Prawie 90% produkcji kakao pochodzi z małych gospodarstw rolnych, zajmujących 5 hektarów. Stosowanie nawozów sztucznych jest ograniczane, natomiast konieczne jest stosowanie środków owadobójczych i grzybobójczych, ze względu na zagrożenie chorobami i szkodnikami. Szacuje się, że około 30 % upraw kakaowca na całym świecie jest niszczonych przez choroby i ataki szkodników. Stosowanie środków chemicznych nie zawsze jest możliwe ze względu na odporność szkodników oraz wysokie koszty tych środków, na które nie stać większości rolników. Używanie chemicznych środków ochrony roślin powinno być zminimalizowane aby zmniejszyć zatrucie środowiska i narażanie zdrowia rolników.
Innym zagrożeniem dla hodowli kakaowca jest niedobór odpowiednich obszarów ziemi pod uprawy. Wzrost światowej produkcji kakao z 1,5 miliona ton w 1984 roku do 2,7 miliona ton w 1998 roku był prawie całkowicie spowodowany zwiększeniem powierzchni upraw, podczas gdy wydajność produkcji pozostała niska. Nowe tereny pod uprawy były uzyskiwane głównie przez karczowanie terenów leśnych, których zaczyna brakować. Tymczasem na wielu tradycyjnych terenach uprawnych rosną stare, mało wydajne drzewka, które należałoby wymienić.
Wrodzona odporność
Organizacje naukowe i przemysł wykorzystujący kakaowce wspólnie poszukują rozwiązania tych problemów. Prognozują oni utrzymanie przewagi małych gospodarstw rolnych uprawiających kakaowce. Z tego względu wprowadzanie zmian technologicznych jest niepraktyczne, ponieważ wiąże się ze znaczącym wzrostem nakładów finansowych, szczególnie w momencie obniżonych cen kakao. Wprowadzenie i zastosowanie efektywnych metod zwiększenia odporności na szkodniki i choroby jest jednym z najbardziej opłacalnych i przyjaznych dla środowiska usprawnień, które mogą pomóc zwalczyć ograniczenia w produkcji kakao. Wyhodowanie kakaowców posiadających wrodzoną odporność na większość chorób i szkodników nie jest jeszcze osiągalne, ale istnieją genetyczne możliwości uzyskania takiej odporności u roślin uprawnych.
Prace zespołowe
Obecnie wdrażane jest kilka międzynarodowych programów, których celem jest rozwój ulepszonych i zrównoważonych metod uprawy kakaowca. Organizacje badawcze we Francji, Wielkiej Brytanii i USA maja wspólny nadrzędny cel, natomiast każda z nich specjalizuje się w innych zagadnieniach.
Rozwój nowych technologii w ostatnich latach może mieć znaczący wkład w tworzenie ulepszonych metod uzyskiwania większych plonów. Uzgodniono gromadzenie sadzonek kakaowca, tak jak w Trinidadzie, i począwszy od późnych lat 70-tych podejmowane są systematyczne próby analizy tych sadzonek, głównie poprzez obserwacje ich cech morfologicznych.
Rozwój technologii markerów DNA zrewolucjonizuje tą procedurę, umożliwiając lepsze zrozumienie genetycznej różnorodności tych roślin. Oprócz zrozumienia bioróżnorodności, technologie te mogą być stosowane do poznania właściwości poszczególnych drzew, które mogą zwiększyć odporność na choroby. Przykładem jest wspólny projekt instytutów badawczych we Francji i krajów uprawiających kakaowce, polegający na identyfikacji drzew, które są odporne na czernienie strąków, główną chorobę kakaowca, wywoływaną przez grzyby. Te drzewa mogą być potem wykorzystane w standardowych programach rozrodczych lub propagowanym klonowaniu, oferujących rolnikom bardziej wydajne drzewa.
Połączenie tych wszystkich nowych osiągnięć w nowoczesny program rozrodczy kakaowców może stanowić duży wkład w zwiększenie produkcji kakao.
FOOD TODAY (Żywność Dzisiaj) 05/1999
źródło: Europejska Rada Informacji o Żywności - EUFIC
