Co nowego w dziedzinie opakowań żywności?
Na opakowanie żywności zwykle nie zwracamy szczególnej uwagi o ile nie jest ono uszkodzone. Tymczasem jest to ważny składnik kupowanych przez nas produktów spożywczych. Opakowanie nie tylko chroni produkt przed czynnikami zewnętrznymi ale spełnia wiele innych zadań.
Znaczenie opakowania
Pakowanie produktów spożywczych jest podstawowym zabiegiem służącym zachowaniu ich jakości i zmniejszeniu strat jakości odżywczej. Pozwala też zmniejszyć ilość dodatków do żywności. Zapobiega dostawaniu się zanieczyszczeń. Stwarza możliwości umieszczenia na opakowaniu informacji o produkcie przeznaczonej dla konsumentów.
Niezależnie od tego czy jest to puszka, butelka czy opakowanie kartonowe, opakowanie zapobiega przedostawaniu się zanieczyszczeń mikrobiologicznych i biochemicznych do produktu. Ułatwia utrzymanie właściwej postaci produktu, jego kształtu i struktury, zapobiega utracie zapachu, przedłuża okres przydatności do spożycia oraz utrzymuje właściwą wilgotność. W niektórych przypadkach wybór opakowania może wpływać na właściwości odżywcze produktu spożywczego. Na przykład mleko w nieprzezroczystych opakowaniach kartonowych traci podczas przechowywania mniejszą ilość witaminy B2 (ryboflawiny), wrażliwej na światło słoneczne.
Opakowanie jest jednocześnie miejscem, które producent wykorzystuje na zamieszczenie informacji o produkcie, jego składzie i właściwościach odżywczych.
Nowe rodzaje opakowań
Podobnie jak w innych aspektach technologii żywienia, również w dziedzinie opakowań żywności stosunkowo niedawno zostały wprowadzone innowacyjne rozwiązania, wpływające na poprawę bezpieczeństwa produktu i zachowanie optymalnej jakości odżywczej. Jedną z nowych metod pakowania jest pakowanie próżniowe, które znalazło zastosowanie w przypadku kawy czy przypraw. Polega na umieszczeniu produktu wewnątrz plastikowej lub aluminiowej torebki, z której następnie wypompowuje się większość powietrza. Zmniejsza to kontakt produktu z powietrzem i przedłuża okres jego świeżości oraz bezpiecznego stosowania.
Pakowanie ze zmodyfikowaną atmosferą (modified atmosphere packaging - MAP) polega na zmianie składu gazu pozostającego w kontakcie z produktem spożywczym poprzez zastąpienie powietrza pojedynczym gazem lub mieszaniną gazów o specjalnym składzie. Produkt spożywczy jest następnie przechowywany w niskiej temperaturze, poniżej 30 C. Jest to metoda stosowana głownie w celu obniżenia zawartości tlenu w opakowaniu, zachowania wilgotności produktu i zapobiegania wzrostu bakterii tlenowych.
O ile ta ostatnia metoda skutecznie hamuje wzrost bakterii tlenowych, to nie zapobiega ona w pełni namnażaniu się takich bakterii jak Clostridium sp., Campylobacter sp i Listeria monocytogenes, które są częstą przyczyną zatruć pokarmowych. Na szczęście istnieją inne skuteczne sposoby zapobiegania tym zagrożeniom, na przykład poprzez utrzymywanie właściwej wilgotności i pH produktów oraz zachowanie właściwej temperatury przechowywania i nie przekraczanie terminu przydatności do spożycia.
Wybór właściwego opakowania zależy od wielu czynników np. zalecanej temperatury przechowywania, względnej wilgotności produktu, ewentualnego wpływu światła na zawartość. Pakowanie próżniowe i MAP są przydatne w przypadku produktów o dużej zawartości tłuszczów, ponieważ zapobiegają ich jełczeniu pod wpływem tlenu. Istnieją specjalne materiały adsorpcyjne zmieniające skład gazu wewnątrz opakowania podczas przechowywania. Adsorpcja tlenu ogranicza rozwój bakterii tlenowych i zmniejsza nasilenie jełczenia tłuszczów.
Opakowania dla żyjących w pośpiechu
W odpowiedzi na pośpiech współczesnego życia postały produkty spożywcze, które są gotowe do przyrządzenia nawet bez otwierania opakowania.
Produkt jest pakowany próżniowo a następnie pasteryzowany, aby przedłużyć czas przydatności do spożycia przy zachowaniu jego własności odżywczych oraz smaku i struktury. Produkt wystarczy podgrzać aby był gotowy do spożycia. Ta technika nosi nazwę "sous-vide".
Niektóre produkty są pakowne specjalnie z przeznaczeniem do ich podgrzewania w kuchence mikrofalowej. Stosuje się w takim przypadku materiały plastikowe, takie jak polipropylen i krystaliczny polietylen, oporne na działanie wysokiej temperatury.
Bezpieczeństwo produktu
Ze względu na bezpieczeństwo, ważna jest możliwość łatwego stwierdzenia uszkodzenia opakowania, do którego może dojść podczas cyklu produkcyjnego lub transportu. W tym celu stosowane są np. próżniowe zamknięcia oraz plastikowe folie. Produkty, które mają ślady uszkodzenia opakowania nie powinny być spożywane, podobnie jak produkty zakażone szkodliwymi mikroorganizmami.
Jeszcze o pakowaniu
W ostatnich latach prowadzone są liczne prace badawcze dotyczące najlepszych i najbezpieczniejszych sposobów pakowania. W szczególności notuje się duży postęp w badaniach nad interakcjami pomiędzy poszczególnymi materiałami mającymi zastosowanie w opakowaniach a różnymi składnikami produktów spożywczych. Istotny jest również wpływ stosowanych materiałów na środowisko.
Zapamiętaj:
Pakowanie sprzyja zachowaniu bezpieczeństwa i jakości produktów spożywczych.
Czytaj informacje o warunkach przechowywania produktu podane na jego opakowaniu i stosuj się do nich Nie kupuj puszek, pojemników lub innych opakowań wykazujących cechy uszkodzenia lub deformacji.
Mycie górnej części puszek i butelek, z których zamierzamy pić, jest dobrym pomysłem. Można także stosować słomki do picia. W czasie transportu lub przechowywania opakowania mogły ulec zakurzeniu lub zabrudzeniu.
Nie owijaj produktów spożywczych w gazetę, ponieważ tusz drukarski może je zanieczyścić.
Piśmiennictwo:
1. Briggs DR and Lennard LB. Recent Developments in Food Technologies in "Food and Nutrition, Wahlqvist (Ed) 1997
2. Food Technology and Public Health. World Health Organization of the United Nations
FOOD TODAY (Żywność Dzisiaj) 06/2002
źródło: Europejska Rada Informacji o Żywności - EUFIC
