Otyłość – schorzenie tysiąclecia
Do niedawna otyłość była uważana raczej za problem estetyczny a nie medyczny, ale obecnie jest oficjalnie uznawana za główny problem zdrowia publicznego. Nie jest to już tylko choroba wynikająca ze stylu życia bogatego Zachodu. Częstość występowania otyłości w alarmującym tempie rośnie zarówno w państwach wysokorozwiniętych jak i rozwijających się. Światowa Organizacja Zdrowia nazywa to zjawisko „wschodzącą epidemią”.
Dopóki nie zostaną podjęte kroki przeciwdziałające zwiększającej się częstości występowania otyłości, jej występowanie dwukrotnie się zwiększy we wczesnych latach nowego milenium. Otyłość jest wynikiem współdziałania wielu czynników. Należy do nich jedzenie powyżej potrzeb organizmu, niewystarczająca aktywność fizyczna, predyspozycje genetyczne, zaburzenia endokrynologiczne oraz inne zaburzenia zdrowia.
Postępy dotyczące badań podstawowych nad otyłością zostały przedstawione podczas 18-ego Międzynarodowego Kongresu, który miał miejsce w Paryżu w dniach 29 sierpnia – 3 września bieżącego roku. Przewodniczący Kongresu, profesor Bernard Guy-Grand, (Hotel Dieu Paris) powiedział: “Powikłania i następstwa związane z otyłością, podobnie jak postaci otyłości, które niosą ze sobą większe ryzyko oraz sposoby rozpoznawania tych stanów uległy obecnie znacznej poprawie, nawet, jeśli ciągle pozostają przedmiotem dyskusji”. Leczenie otyłości i powiązanych z nią schorzeń – choroby niedokrwiennej serca, udaru mózgu, cukrzycy oraz chorób zwyrodnieniowych układu kostnego zaczyna pochłaniać coraz większą część budżetu w państwach uprzemysłowionych.
Potrzeba wdrożenia działań w tym zakresie w skali globu ma kluczowe znaczenie dla każdej strategii mającej na celu zwalczenie tej choroby. Tymczasem w leczeniu otyłości mogą być pomocne nowe odkrycia naukowe:
* Naukowcy odkryli leptynę, hormon wydzielany przez tkankę tłuszczową, który przekazuje do mózgu sygnały o ilości nagromadzonego tłuszczu. Niedobór leptyny może spowodować ciężką otyłość z towarzyszącymi zaburzeniami jedzenia i niedoborami hormonów przysadkowych. W przyszłości lektyna może stać się dla otyłości tym, czym insulina stała się dla cukrzycy, ale najpierw istnieje potrzeba przeprowadzenia wielu następnych badań.
* W organizmie ludzkim wykryto obecność nowych rozszczepialnych białek. Są one podobne do odkrytych już wcześniej białek w tkance tłuszczowej u gryzoni. Białka rozszczepialne rozpraszają energię w postaci ciepła a nie w postaci aktywności mięśni, czy zachowując energię. Różnice pomiędzy poszczególnymi białkami mogą wyjaśniać różnice dotyczące wzrostu wagi ciała u osób stosujących taki sam poziom spożycia. To, co jest prawdziwe u niektórych myszy może być także prawdą w odniesieniu do ludzi. Prowadzone są dalsze badania w tym zakresie.
* Powiększa się wiedza na temat złożonych substancji biorących udział w kontroli spożycia pożywienia. Znane jest już znaczenie substancji nazywanych monoaminami i niektórych substancji peptydowych. Obecnie wykryto nowe czynniki o budowie peptydów, białko agouti lub oreksyny, których mechanizm działania został już określony. Być może będą one podstawą dla wynalezienia nowych lekarstw mających znaczenie w leczeniu otyłości.
* Podczas gdy hipotetyczny „gen otyłości” pozostaje nadal nieuchwytny, w badaniach określono szereg czynników genetycznych predysponujących do wystąpienia otyłości. Można się spodziewać, że badania prowadzone w przyszłości pozwolą na określenie różnych typów otyłości w związku z ich podłożem genetycznym. Być może pozwoli to opracowanie nowych narzędzi diagnostycznych i zindywidualizowanych strategii terapeutycznych.
W czasie, gdy naukowcy pracują nad nowymi sposobami leczenia otyłości, Międzynarodowe Stowarzyszenie Badań nad Otyłością (ang. International Association for the Study of Obesity's - IASO) współpracuje z WHO nad trzyletnim programem działań w zakresie uczulenia rządów na rosnącą epidemię. Nacisk jest kładziony raczej na kontrolę nad wagą ciała niż na szybkiej utracie wagi w ciągu krótkiego okresu czasu. Profesor Stephan Rossner z Karolinska Institute w Sztokholmie i jednocześnie prezydent-elekt IASO mówi, „podkreślamy potrzebę wczesnego zwalczania problemu, należy zająć się problemami dotyczącymi nadwagi u dzieci oraz dokładnie przemyśleć nasze podejście do aktywności fizycznej i sposobu żywienia jako dróg zapewniających zdrowe i aktywne życie”. Zasadniczym krokiem dla zwalczania otyłości nadal pozostaje stosowanie zbilansowanego pożywienia oraz aktywność fizyczna.
FOOD TODAY (Żywność Dzisiaj) 12/1998
źródło: Europejska Rada Informacji o Żywności - EUFIC
