Nowe aspekty badań nad otyłością
Epidemia otyłości zagraża zdrowiu i jakości życia coraz większej ilości Europejczyków. Z tego względu rządy narodowe oraz Komisja Europejska przeznaczyły istotne środki na znalezienie sposobów na odwrócenie tego trendu. Chociaż obecnie wiemy coraz więcej o genetycznych uwarunkowaniach otyłości, to jest pewne, że obserwowany obecnie w Europie wzrost częstości występowania nadwagi i otyłości jest przede wszystkim spowodowany stylem życia, sposobem żywienia i niedostateczną aktywnością fizyczną. Istnieje nadal potrzeba zdobywania większej ilości dokładnych informacji o czynnikach, które sprzyjają rozwojowi otyłości, ponieważ na tych informacjach powinny być oparte działania prewencyjne prowadzone przez system zdrowia publicznego. W artykule zamieszczono krótki przegląd niektórych projektów badawczych finansowanych przez Wspólnotę Europejską w tej dziedzinie.
Żywienie we wczesnym wieku
Istnieją przekonujące dowody, że sposób żywienia we wczesnym dzieciństwie a nawet w łonie matki ma istotne znaczenie dla rozwoju dziecka i stanu zdrowia w późniejszym wieku. Trzy projekty badawcze oceniają sposób żywienia matki i dziecka, aby wykryć, w jaki sposób żywienie we wczesnym wieku wpływa na ryzyko otyłości i/lub występowanie takich chorób jak cukrzyca, choroby układu krążenia na tle miażdżycy, choroby nowotworowe i choroby psychiczne. W ramach projektu EARNEST badane są występujące u dzieci mechanizmy kształtujące stan zdrowia w wieku dorosłym i możliwości wpływu na te mechanizmy. W projekcie NUTRIX bada się, w jaki sposób zaburzony w związku z nieprawidłowym żywieniem wzrost płodu w czasie ciąży wpływa na otyłość w wieku dorosłym. Z kolei Europejska Grupa Otyłości Dziecięcej bada, czy zawartość biała w żywieniu niemowląt jest czynnikiem wpływającym na występowanie otyłości.
Wiek dojrzewania
W wieku nastoletnim dochodzi do wielu zmian, korzystnych lub niekorzystnych ze zdrowotnego punktu widzenia, które mogą utrzymywać się do końca życia. Dlatego tak ważne jest rozwinięcie i podtrzymanie w wieku dojrzewania zachowań, które są korzystne dla zdrowia. Projekt HELENA jest trzyletnim badaniem poświęconym zrozumieniu i poprawie zwyczajów żywieniowych oraz trybu życia u nastolatków w Europie. Poprawa wiedzy dotyczącej aktywności fizycznej, wyborów żywieniowych oraz preferencji żywieniowych pozwoli na wypracowanie opartych na analizie komputerowej narzędzi edukacyjnych przeznaczonych dla tej grupy populacyjnej.
Skład diety
Ciągle intensywnie dyskutowanym problemem jest wpływ na masę ciała diet o różnej zawartości poszczególnych makroskładników oraz interakcje tych diet z naszymi genami. W tej dziedzinie prowadzi się obecnie kilka interesujących projektów badawczych. Na przykład projekt DIOGENES zajmuje się znaczeniem węglowodanów, a dokładnie indeksem glikemicznym węglowodanów, oraz białek na zapobieganie występowania otyłości i przybieraniu na wadze po zakończeniu stosowania diety. Indeks glikemiczny jest miarą wpływu spożytych pokarmów na poposiłkowy wzrost stężenia glukozy we krwi i zależy od szybkości trawienia i wchłaniania węglowodanów obecnych w poszczególnych posiłkach.
W projekcie LIPGENE ocenia się, w jaki sposób zawarte w pożywieniu różne tłuszcze wpływają na jeden z najważniejszych niekorzystny efekt otyłości, jakim jest oporność na insulinę i czy na ten proces mają wpływ czynniki genetyczne.
Sposób zachowania
W wielu projektach ważnym elementem badań są aspekty psychologiczne lub dotyczące zachowania. Ma to służyć zidentyfikowaniu tych czynników, które szczególnie nasilają ryzyko wzrostu masy ciała. Badanie Factors and Healthy Eating poświęcone jest lepszemu zrozumieniu czynników społecznych, psychologicznych i genetycznych, które predysponują do występowania choróby dietozależnych. W trakcie realizacji badania określono już czynniki ryzyka i czynniki ochronne występujące u pojedynczych osób i rodzinnie, czynniki zwiększające szansę utraty masy ciała u młodych osób z otyłością oraz geny podejrzane o udział w występowaniu podatności na choroby dietozależne.
Wpływ na działania w obrębie zdrowia publicznego
Wyniki omówionych powyżej projektów badawczych z pewnością wpłyną na politykę zdrowia publicznego. Będą one pomocne w:
* zrozumieniu, jak powinny się żywić matki i niemowlęta, aby u dzieci nie rozwinął się fenotyp predysponujący je do nadmiernego jedzenia i otyłości
* lepszym zrozumieniu, jaki powinien być optymalny sposób żywienia i stopień aktywności fizycznej, aby najlepiej chronić przed wystąpieniem otyłości i innych chorób przewlekłych.
* pozwolą zidentyfikować osoby charakteryzujące się dużym ryzykiem wystąpienia chorób dietozależnych i poznać sposoby pomocy tym osobom
* dadzą lepszy wgląd w problem, jak motywować młodzież, aby dokonywała prozdrowotnych wyborów dotyczących trybu życia.
Jeżeli jesteś zainteresowany poszczególnymi projektami lub chcesz zapoznać się z postępami w ich realizacji, odwiedź następujące strony internetowe:
* EARNEST (The early nutrition programming project)
www.metabolic-programming.org
* NUTRIX (Nutrition and syndrome X)
www.nutrix.be
* EU Childhood Obesity group (Childhood obesity: early programming by infant nutrition?)
www.childhood-obesity.org
* HELENA (Healthy lifestyle in Europe by nutrition in adolescence)
www.helenastudy.com
* DIOGENES (Targeting the obesity problem: seeking new insights and routes to prevention)
www.diogenes-eu.org
* LIPGENE (Diet, genomics and the metabolic syndrome: an integrated nutrition, agro-food, social and economic analysis)
www.lipgene.tcd.ie
FOOD TODAY (Żywność Dzisiaj) 06/2006
źródło: Europejska Rada Informacji o Żywności - EUFIC
