Ten składnik mineralny jest wszechobecny w organizmie. Jest niezbędny dla takich podstawowych funkcji organizmu jak trawienie, rozmnażanie i wzrost. Ma znaczenie dla prawidłowego działania wielu układów ciała. Lista korzystnych wpływów cynku dla organizmu jest bardzo długa a opisywane efekty mogą wydawać się nawet bardzo optymistyczne – na przykład czy rzeczywiście cynk zwalcza infekcje i leczy zranienia?

Obecny w każdej komórce

Cynk jest obecny w każdej komórce roślinnej i zwierzęcej. Jest niezbędny do syntezy DNA (materiału genetycznego) i rozwoju nowej tkanki, co oznacza, że jest kluczowym składnikiem dla prawidłowego wzrostu i rozwoju w dzieciństwie. Jest podstawowym składnikiem ponad 100 enzymów biorących udział w trawieniu i wykorzystaniu tłuszczów, białek i węglowodanów, uczestniczy w procesach wytwarzania energii. Wspomaga działanie układu immunologicznego i dlatego zrozumiałe zainteresowanie wzbudza jego ewentualny udział w zwalczaniu infekcji i gojeniu się ran.

Czy pomaga w zwalczaniu infekcji?

Cynk jest niezbędny dla prawidłowego rozwoju limfocytów T, białych krwinek, które zwalczają wirusy i szkodliwe bakterie, co pomaga nam w przezwyciężaniu infekcji. Wykazano, że u niedożywionych dzieci z niskim stężeniem cynku, jego suplementacja zwiększała liczbę limfocytów T oraz zmniejszała nasilenie i czas trwania infekcji.1 W nawiązaniu do tego obiecującego wyniku od kilku lat prowadzone są badania weryfikujące, czy podawanie cynku w postaci tabletek czy sprayu do nosa jest skuteczne w leczeniu infekcji górnych dróg oddechowych. W niedawno przeprowadzonym przeglądzie tych badań stwierdzono brak skuteczności terapeutycznej cynku podawanego doustnie i donosowo.2

Gojenie się ran

Stosowanie suplementacji cynkiem jest pomocne w leczeniu niektórych chorób skóry, takich jak owrzodzenia podudzi, ale ten efekt jest obserwowany tylko u osób z początkowo niskim stężeniem cynku. Kremy zawierające cynk stosowane bezpośrednio na ranę są bardziej skuteczne w leczeniu infekcji skórnych i stymulowaniu gojenia się ran niż suplementacja doustna. Cynk jest często stosowanym składnikiem kremów przeciwtrądzikowych i szamponów o działaniu gojącym.3

Zawartość cynku w pożywieniu

Cynk znajduje się w wielu produktach spożywczych, zatem stosowanie urozmaiconego sposobu żywienia jest dobrym sposobem na spełnienie zapotrzebowania na cynk. Wynosi ono około 9 mg dziennie dla mężczyzn i 7 mg dla kobiet. Czerwone mięso jest jednym z najlepszych źródeł cynku, natomiast fityniany obecne w produktach roślinnych zmniejszają wchłanianie cynku. Dlatego wegetarianie powinni zwracać uwagę na włączanie do swojego menu takich produktów jak produkty mleczne, jaja, produkty zbożowe z pełnego przemiału, orzechy i warzywa strączkowe. Kobiety w ciąży i karmiące piersią mają zapotrzebowanie o 2 mg /d wyższe, co zapewnia potrzeby rosnącego dziecka. To większe zapotrzebowanie może być łatwo zaspokojone większą ilością spożywanego pożywienia.         

            Niektóre źródła żywieniowe cynku

Zbyt duże ilości

Przypadkowe spożycie powyżej 200 mg cynku powoduje ostre objawy toksyczne pod postacią nudności i wymiotów, natomiast długotrwała suplementacja może zaburzać wchłanianie miedzi i żelaza. Dzieje się tak dlatego, że miedź, żelazo i cynk konkurują ze sobą we wchłanianiu z jelit do krwi. Wobec tego nadmiar któregoś z tych składników mineralnych może zaburzać wchłanianie pozostałych.

Optymalne spożycie

W Europie większość osób spożywa odpowiednie ilości cynku stosując zróżnicowany, prawidłowo zbilansowany sposób żywienia i rzadko istnieje potrzeba stosowania suplementacji.4 Jawne klinicznie objawy niedoboru, takie jak opóźnienie wzrostu u dzieci, impotencja oraz zmiany skórne, występują rzadko. W przypadku podejrzenia niedoboru cynku należy skontaktować się z lekarzem. Zazwyczaj zbilansowany sposób żywienia jest wystarczającym sposobem dla zapewnienia wszystkich składników odżywczych a stosowanie suplementacji ma znaczenie tylko w przypadku niedostatecznej podaży z pożywieniem (np. w niedożywieniu, alkoholizmie, chorobach układu pokarmowego).

Piśmiennictwo

1. Black R.E. (1998). Therapeutic and preventive effects of zinc on serious childhood infectious diseases in developing countries. American Journal of Clinical Nutrition 68:476S-479S.
2. Caruso T.J. et al. (2007). Treatment of naturally acquired common colds with zinc: a structured review. Clinical Infectious Diseases 45:569-574.
3. Lansdown A.B. et al. (2007). Zinc in wound healing: theoretical, experimental and clinical aspects. Wound Repair and Regeneration 15:2-16.
4. Wuehler S.E. et al. (2005). Use of national food balance data to estimate the adequacy of zinc in national food supplies: methodology and regional estimates. Public Health Nutrition 8:812-819.
5. UK Food Standard Agency, Eat Well Be Well section
   www.eatwell.gov.uk/healthydiet/nutritionessentials/vitaminsandminerals/zinc/

FOOD TODAY (Żywność Dzisiaj) 05/2008

źródło: Europejska Rada Informacji o Żywności - EUFIC