Wielu ludzi przeoczyło dotychczas wiadomość, że owoce i warzywa są niezbędne dla naszego zdrowia. Stanowią źródło witamin,  składników mineralnych, zwiększają spożycie błonnika pokarmowego.  Powinny to być wystarczające przyczyny, żeby zapewnić regularne dostarczanie takiej żywności, a i tak te korzyści wydają się być zaledwie wierzchołkiem góry lodowej. Za każdym kęsem jabłka, mango czy brokułów, które zjadamy, kryją się roślinne składniki odżywcze - fitoskładniki, które oferują dużo większe korzyści dla zdrowia.

Bardzo ważne jest zrozumienie roli fitoskładników, jaką odgrywają one w roślinach, gdyż to ułatwi  zrozumienie jak mogą nam pomagać. Jasnozielone i czerwone pigmenty, naturalnie występujące w kapuście, pomidorach, truskawkach wyewoluowały, żeby pochłaniać szkodliwe promieniowanie ultrafioletowe. Składniki aromatyczne w czosnku i cebuli zabezpieczają je przed infekcjami bakteryjnymi i wirusowymi. Niektóre enzymy roślinne zostały tak ukształtowane aby stanowić ochronę przed skażeniami i zatruciami.

Rośliny wykształciły dosłownie setki tysięcy naturalnych substancji fito-obronnych lub fitoskładników, które umożliwiają im przetrwanie, zwalczanie infekcji grzybiczych i bakteryjnych, radzenie sobie ze stresami środowiskowymi.

Na podstawie dotychczas poznanej teorii nauczyliśmy się przyjmować  ochronne korzyści roślin za czynniki drugoplanowe. Wiele z  fitoskładników, odkrytych przez  naukowców posiadają, jak np. witamina C, ma właściwości antyoksydacyjne. To oznacza, że pomagają zwalczać wolne rodniki, czyli związki chemiczne wytwarzane przez nasz organizm, które jeśli nie zostaną zdezaktywowane  mogą wywoływać zmiany w komórkach, prowadzące do przedwczesnego starzenia a także wielu chorób  jak zawał serca, rak, zaćma.

Pomysł, żeby przyjrzeć się leczniczym i profilaktycznym właściwościom fitonuskładników po raz pierwszy zrodził się u naukowców badających wzorce zachorowań w różnych krajach świata. Tego typu prace doprowadziły do podejrzenia, że jakiś czynnik w diecie Japończyków pomaga im unikać zachorowań na raka piersi i prostaty.

Główna różnica pomiędzy dietą japońską i europejską to ilość zjadanych produktów sojowych. Japończycy uwielbiają tofu , czyli twarożek sojowy, który jedzą często i przyrządzają go na różne sposoby. W rezultacie poziom roślinnych estrogenów we  krwi Japończyków jest 50 razy wyższy niż u Europejczyków. Badania w Japonii doprowadziły naukowców do wniosku, że roślinne estrogeny mogą blokować czynności ludzkich estrogenów, co wyjaśnia różnicę zachorowalności na raka piersi i prostaty pomiędzy Wschodem i Zachodem.

Dobrą wiadomością jest to, że jest mnóstwo produktów lubianych w różnych krajach Europy, które są bogatym źródłem ochronnych fitoskładników.

Tabela poniżej wyjaśnia więcej i wskazuje nam dodatkowe powody, abyśmy starali się jeść więcej owoców i warzyw ze względu na ich smak, kolor a przede wszystkim na korzyści dla naszego zdrowia. 

Produkt	Fitonutrient	Schorzenia, którym może zapobiegać
Pomidory	Czerwony barwnik likopen	Choroby serca, rak prostaty
Czosnek i cebula	Saponiny	Infekcje, podwyższony poziom cholesterolu, nowotwory
Marchew	Pomarańczowy barwnik beta–karoten	Rak płuc
Brokuły, kapusta, brukselka	Izotiocyjany	Rak płuc
Jabłka, winogrona, cebula i herbata	Kwercetyna	Choroby serca, rakowe zmiany w komórkach
Strawberries & Grapes	Kwas Ellami	Skażenia spowodowane dymem tytoniowym
Pomarańcze i grejfruty	Terpeny	Wrzody i próchnica zębów

Piśmiennictwo:

• Recent Advances in Phytochemistry: Functionality of Food Phytochemicals. Volume 31; 1997 - Timothy Johns and John Romeo. Published by Plenum Press.
• Antioxidants - the case for fruit and vegetables in the diet; Catherine Rice-Evans and Nicholas J. Miller: British Food Journal, Vol. 97 No 9, 1995, pp 35-40.

FOOD TODAY (Żywność Dzisiaj) 07/1999

źródło: Europejska Rada Informacji o Żywności - EUFIC